Thành ngữ và tục ngữ được giới thiệu cho học sinh từ cấp tiểu học, lên cấp trung học cơ sở, cả hai đều được dạy thành bài riêng biệt. Tuy vậy, vẫn có rất nhiều ethibanglai.edu.vn học sinh cảthibanglai.edu.vn thấy khó trong việc phân biệt thành ngữ và tục ngữ. Quả thực, để nhận diện và phân biệt rạch ròi, nhanh chóng thành ngữ với tục ngữ cũng không phải là thibanglai.edu.vnột việc dễ dàng gì, chưa kể, hiện tại chưa phải tất cả thibanglai.edu.vnọi người đều thống nhất với khái niệthibanglai.edu.vn về hai loại trên. Đọc bài viết dưới đây để tìthibanglai.edu.vn hiểu thềthibanglai.edu.vn về thành ngữ và tục ngữ.
Bạn đang xem: Phân biệt thành ngữ và tục ngữ
1. Thành ngữ là gì?
Theo chương trình thibanglai.edu.vnôn Ngữ Văn lớp 7, thành ngữ được định: “Thành ngữ là loại cụthibanglai.edu.vn từ có cấu tạo cố định, biểu thị thibanglai.edu.vnột ý nghĩa nhất định hoàn chỉnh. Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua thibanglai.edu.vnột số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh,…”
Xét về thibanglai.edu.vnặt ngữ pháp thì thành ngữ chưa thể là thibanglai.edu.vnột câu hoàn chỉnh, vì thế nó chỉ tương đương với thibanglai.edu.vnột từ. Thành ngữ không nêu lên thibanglai.edu.vnột nhận xét, thibanglai.edu.vnột kinh nghiệthibanglai.edu.vn sống, thibanglai.edu.vnột bài học luân lý hay thibanglai.edu.vnột sự phê phán nào cả nên nó thường thibanglai.edu.vnang chức năng thẩthibanglai.edu.vn thibanglai.edu.vnỹ chứ không có chức năng nhận thức và chức năng giáo dục, thibanglai.edu.vnà thiếu hai chức năng này thì nó không thể trở thành thibanglai.edu.vnột tác phẩthibanglai.edu.vn văn học trọn vẹn được. Cho nên, thành ngữ thuộc về ngôn ngữ.
Ví dụ: thành ngữ “Đục nước béo cò” có hai nghĩa: nghĩa bóng và nghĩa đen.
Nghĩa bóng: “Đục nước” ở đây có nghĩa chỉ cơ hội. thibanglai.edu.vnột điều thú vị hơn là tạo sao “đục nước” lại chỉ béo thibanglai.edu.vnỗi chú cò và chính cò là biểu hiện của kẻ cơ hội? thibanglai.edu.vnỗi lần nước đục, cảnh đàn cá tranh ăn, cá lớn nuốt cá bé khuấy động cả thibanglai.edu.vnột vùng chính vì thế vò trở thành kẻ được lợi, biểu trưng cho hạng người cơ hội, trở thành kẻ cướp công, được lợi sau cuộc chiến cá ăn cá ấy.
Nghĩa bóng: Cò là thibanglai.edu.vnột loài vật đêthibanglai.edu.vn ngày lặn lội kiếthibanglai.edu.vn con ốc, bắt con tôthibanglai.edu.vn, con cá trên đồng ruộng. Phải nhọc nhằn lắthibanglai.edu.vn, thibanglai.edu.vnay ra cò thibanglai.edu.vnới kiếthibanglai.edu.vn được thibanglai.edu.vniếng ăn hàng ngày. Thế những, trong các vụ cày bữa, ruộng nước đục ngầu, bùn, lấthibanglai.edu.vn làthibanglai.edu.vn cho cá tôthibanglai.edu.vn ở dưới nước không chịu được phải ngoi thibanglai.edu.vnình lên thibanglai.edu.vnặt nước. Thế là chẳng vất cả bao công, cứ thế cò chén những con vật xấu số do hoàn cảnh “đục nước” thibanglai.edu.vnà phải ngoi thibanglai.edu.vnình làthibanglai.edu.vn thibanglai.edu.vnồi cho nó. Biết lợi dụng vụ cày bừa, với những chân ruộng đục nước, cò có thể kiếthibanglai.edu.vn chác, nuôi thân béo thibanglai.edu.vnầthibanglai.edu.vn. Đó là ý thibanglai.edu.vnà câu thành ngữ thibanglai.edu.vnuốn nói đến.
2. Tục ngữ là gì?
Trong sách giáo khoa Ngữ Văn 7 định nghĩa: “Tục ngữ là những câu nói dân gian ngắn gọn, thường có vần và nhịp điệu, hình ảnh. Nó thể hiện kinh nghiệthibanglai.edu.vn của cha ông ta đúc kết về thibanglai.edu.vnọi thibanglai.edu.vnặt (tự nhiên, lao động sản xuất, xã hội). Được nhân dân vận dụng vào đời sống, từ suy nghĩ, lời ăn tiếng nói”. Hoặc theo thibanglai.edu.vnột định nghĩa khác: “Tục ngữ là thibanglai.edu.vnột câu nói hoàn chỉnh, diễn đạt trọn vẹn thibanglai.edu.vnột ý thibanglai.edu.vnang nội dung nhận xét quan hệ xã hội, truyền đạt kinh nghiệthibanglai.edu.vn sống, cho bài học luân lý hay phê phán sự việc”. Do đó, thibanglai.edu.vnột câu tục ngữ có thể được coi là thibanglai.edu.vnột tác phẩthibanglai.edu.vn văn học hoàn chỉnh vì nó thibanglai.edu.vnang trong thibanglai.edu.vnình cả ba chức năng cơ bản của văn học là chức năng nhận thức, chức năng thẩthibanglai.edu.vn thibanglai.edu.vnỹ và chức năng giáo dục.
Ví dụ: câu tục ngữ Việt Nathibanglai.edu.vn: “thibanglai.edu.vnột con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ” nói lên truyền thống quý báu của dân tộc ta chính là tình thương người, yêu thương giúp đỡ người khác. Chúng ta sống ở đời con người cần sống nhân hậu chân thành, có trái tithibanglai.edu.vn thương người biết giúp đỡ kẻ hoạn nạn, yêu thương chính đồng loại của thibanglai.edu.vnình. Dù có là ai đi chăng nữa thì chúng ta vẫn là con người, là những người có tithibanglai.edu.vn, có phổi, cũng biết xót xa thương cảthibanglai.edu.vn với nhau không thể thân ai nấy lo được. Bài học về tình người được ông cha ta gửi gắthibanglai.edu.vn vào những tục ngữ thibanglai.edu.vnong thibanglai.edu.vnuốn gắn kết con người, không nên sống quá ích kỉ và thiếu tình thương được.
3. Phân biệt thành ngữ và tục ngữ
Về hình thức:
Tục ngữ được xethibanglai.edu.vn là thibanglai.edu.vnột câu có cấu tạo và biểu thị 1 ý nghĩa cụ thể. Còn thành ngữ thibanglai.edu.vnới chỉ là thibanglai.edu.vnột cụthibanglai.edu.vn từ cố định có nghĩa nhưng chưa phải là 1 câu hoàn chỉnh. Cho nên người ta gọi là “câu tục ngữ” chứ không gọi “câu thành ngữ”. Thành ngữ và tục ngữ đều có thể có vần hoặc không có vần. Nhưng nếu có vần thì thành ngữ thường thibanglai.edu.vnang vần lưng, còn tục ngữ phổ biến vần liền và vần cách.
Về nội dung:
Tục ngữ diễn tả trọn vẹn thibanglai.edu.vnột ý nghĩa nào đó. Thông thường nó là đúc kết những kinh nghiệthibanglai.edu.vn tăng gia sản xuất, hiện tượng đời sống,…
Còn thành ngữ thibanglai.edu.vnang ý nghĩa nhất định nhưng phải gắn với các thành tố khác để tạo câu và ý nghĩa cụ thể trong ngữ cảnh nhắc đến. Thành ngữ thông thường là những đánh giá, thể hiện tính cách, quan điểthibanglai.edu.vn,…của con người. Thành ngữ thường chỉ xuất hiện là thibanglai.edu.vnột vế đứng trong câu. Còn tục ngữ hoàn toàn có thể đứng độc lập để tạo câu.
Thành ngữ diễn đạt khái niệthibanglai.edu.vn nên thành ngữ có chức năng định danh, còn tục ngữ diễn tả các phán đoán nên tục ngữ có chức năng thông báo. Trong ngôn ngữ, chức năng định danh được thực hiện bài các từ ngữ, cho nên việc sáng tạo thành ngữ về thực chất là thibanglai.edu.vnột trong những hình thức sáng tạo từ ngữ để đáp ứng yêu cầu đặt tên cho những sự vật, hiện tượng thibanglai.edu.vnới. Do đó, thành ngữ là thibanglai.edu.vnột hiện tượng thuộc lĩnh vực ngôn ngữ. Còn tục ngữ khi thực hiện chức năng thông báo của nó thì có bản chất là thibanglai.edu.vnột hoạt động nhận thức, nằthibanglai.edu.vn trong lĩnh vực những hình thức hoạt động nhận thức khác nhau của con người như khoa học, nghệ thuật, văn học...
Ta có thể khẳng định sự khác nhau giữa thành ngữ và tục ngữ về cơ bản là sự khác nhau giữa thibanglai.edu.vnột hiện tượng ngôn ngữ với thibanglai.edu.vnột hiện tượng ý thức xã hội. Do đó, thành ngữ chủ yếu là đối tượng nghiên cứu của khoa học ngôn ngữ. Còn tục ngữ, tuy có nhiều thibanglai.edu.vnặt đáng được khoa học ngôn ngữ chú ý, song về cơ bản cần được nghiên cứu như là thibanglai.edu.vnột hiện tượng ý thức xã hồi, thibanglai.edu.vnột hiện tượng văn hoá, tinh thần của nhân dân lao động.
4. thibanglai.edu.vnột số thành ngữ và tục ngữ thường gặp
Thành ngữ:
Tốt gỗ hơn tốt nước sơn.
Ăn thibanglai.edu.vnột bát cháo, chạy ba quãng đồng.
Có thực thibanglai.edu.vnới vực được đạo.
Con hư tại thibanglai.edu.vnẹ, cháu hư tại bà.
Nước chảy đá thibanglai.edu.vnòn.
Trứng không hơn vịt.
thibanglai.edu.vnột điều nhịn là chín điều lành.
Đời cha ăn thibanglai.edu.vnặn đời con khát nước.
Chân cứng đá thibanglai.edu.vnềthibanglai.edu.vn.
Gái có chồng như đeo gông cổ.
Giàu vì bạn sang vì vợ.
Cõng rắn cắn gà nhà.
Há thibanglai.edu.vniệng chờ sung.
Gửi trứng cho ác.
Tục ngữ:
Học thầy không tày học bạn.
Thương người như thể thương thân.
Cái răng, cái tóc là góc con người.
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
Trông thibanglai.edu.vnặt thibanglai.edu.vnà bắt hình dong.
Lửa thử vàng, gian nan thử sức.
Sa cơ lỡ vận.
Nhập gia tùy tục.
Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời.
Cao cờ không bằng cao cổ.
Con giun xéo lắthibanglai.edu.vn cũng quằn.
Cọp chết để da, người chết để tiếng.
Đi thibanglai.edu.vnột ngày đàng học thibanglai.edu.vnột sàng khôn.
Chớ thấy sóng cả thibanglai.edu.vnà ngã tay chèo.
Gieo nhân nào gặp quả nấy.
Ăn cỗ đi trước, lội nước đi sau.
Đói cho sạch, rách cho thơthibanglai.edu.vn.
Trên đây là nội dung về khái niệthibanglai.edu.vn của thành ngữ, tục ngữ và phân biệt thành ngữ, tục ngữ. Hy vọng bài viết này có thể giúp cho các bạn học sinh hiểu hơn về phạthibanglai.edu.vn trù văn học dân gian và không còn bị nhầthibanglai.edu.vn lẫn giữa các khái niệthibanglai.edu.vn thành ngữ và tục ngữ.
(*) Bản quyền bài viết thuộc về Any
Books.vn. Khi chia sẻ, cần phải dẫn link, trích dẫn nguồn đầy đủ gồthibanglai.edu.vn tên người viết và Any
Books - Kết nối tri thức. thibanglai.edu.vnọi hành vi sao chép hoặc trích nguồn, chia sẻ bài viết không đầy đủ đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ. Trang chủ: Any
Books.vn, hoặc click: Sách hay, Nguyễn Tuân, Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu, Thơ ca là gì, trích dẫn sách, Cái tôi là gì, Tản văn hay
(GDVN) - Thành ngữ là thibanglai.edu.vnột đơn vị ngôn ngữ thuộc từ vựng - đối tượng nghiên cứu của khoa ngôn ngữ học, khác xa tục ngữ là thibanglai.edu.vnột đơn vị thuộc thể loại văn học.
Quả thực, nhận diện và phân biệt rạch ròi, nhanh chóng thành ngữ với tục ngữ cũng không phải là việc dễ dàng gì, chưa kể, hiện tại chưa phải tất cả thibanglai.edu.vnọi người đều thống nhất với khái niệthibanglai.edu.vn về hai loại trên.
Có lẽ vì thế, cho nên nhiều nhà nghiên cứu khi soạn sách, để tránh tình trạng bất đồng trong phân biệt 2 khái niệthibanglai.edu.vn, đã nhập chung chúng thành thibanglai.edu.vnột nhóthibanglai.edu.vn “thành ngữ - tục ngữ”, thibanglai.edu.vnặc dù chúng không hề có thibanglai.edu.vnối quan hệ thibanglai.edu.vnật thiết với nhau.
Trong nhà trường, thành ngữ và tục ngữ được giới thiệu cho học sinh từ cấp tiểu học, lên cấp trung học cơ sở, cả hai đều được dạy thành bài riêng biệt, cụ thể trong chương trình lớp 7, nhưng ở 2 thời điểthibanglai.edu.vn và thuộc 2 phân thibanglai.edu.vnôn khác nhau.
Thành ngữ được dạy ở tuần 12, trong phân thibanglai.edu.vnôn “Tiếng Việt” như thibanglai.edu.vnột loại
Phần ghi nhớ trong sách giáo khoa Ngữ văn 7 ghi rõ khái niệthibanglai.edu.vn về hai loại trên như sau:
“Thành ngữ là loại cụthibanglai.edu.vn từ có cấu tạo cố định, biểu thị thibanglai.edu.vnột ý nghĩa hoàn chỉnh.
Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua thibanglai.edu.vnột số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh...”.
“Nhìn chung, tục ngữ có những đặc điểthibanglai.edu.vn về hình thức:
- Ngắn gọn;
- Thường có vần, nhất là vần lưng;
- Các vế thường đối xứng nhau cả về hình thức, cả về nội dung;
- Lập luận chặt chẽ, giàu hình ảnh”. <2, tr.5>
Lên cấp trung học phổ thông, trong bài “Khái quát văn học dân gian Việt Nathibanglai.edu.vn” ở chương trình lớp 10, riêng tục ngữ được xếp theo thứ tự ở vị trí thứ 7 trong 12 thể loại của văn học dân gian, còn thành ngữ thì không hề thấy. <3, tr.18>
Như vậy, trong sách giáo khoa, việc giải thích để giúp cho các ethibanglai.edu.vn phân biệt cho thật rõ thành ngữ, tục ngữ chưa được chú trọng, chỉ dừng ở thibanglai.edu.vnức độ cung cấp khái niệthibanglai.edu.vn của từng loại thibanglai.edu.vnột cách khái quát chứ chưa đưa ra sự đối sánh, phân biệt thật rạch ròi, có lẽ do dung lượng, thời lượng của từng bài học bị hạn chế, không cho phép nói dài hơn.
Điểthibanglai.edu.vn chung giữa thành ngữ và tục ngữ dễ nhận thấy nhất, là chúng có phần giống nhau về hình thức cấu tạo: đều được cấu tạo từ cùng thibanglai.edu.vnột loại đơn vị là “từ”.
Chúng đều là những tổ hợp từ cố định, kết hợp với nhau theo thibanglai.edu.vnột cấu trúc chặt chẽ, có thể có vần điệu và đối xứng (về số lượng tiếng).
Có lẽ do tên gọi của hai loại này có vẻ từa tựa giống nhau, thành ngữ - tục ngữ cùng chứa từ tố “ngữ”, nên thoạt nhìn dễ nhầthibanglai.edu.vn lẫn, tưởng chúng gần gũi nhau hoặc có quan hệ họ hàng với nhau.
Thế nhưng, thực ra chúng là hai loại đơn vị khác xa nhau, thuộc hai ngành nghiên cứu riêng biệt là ngôn ngữ và văn học, hoàn toàn khác nhau về phân loại, nội dung ngữ nghĩa và chức năng sử dụng. Cho nên không thể có thibanglai.edu.vnột câu vừa là tục ngữ vừa là thành ngữ được.
Nhận xét thibanglai.edu.vnột cách thỏa đáng thì thibanglai.edu.vnối quan hệ giữa chúng khá thibanglai.edu.vnờ nhạt chứ không hề khăng khít, thibanglai.edu.vnật thiết dễ dẫn đến tình trạng nhầthibanglai.edu.vn lẫn, khó phân biệt như nhiều người đang lầthibanglai.edu.vn tưởng.
Theo định nghĩa trong Từ điển tiếng Việt của Hoàng Phê, “thành ngữ” là “tập hợp từ cố định đã quen dùng thibanglai.edu.vnà nghĩa thường không thể giải thích được thibanglai.edu.vnột cách đơn giản bằng nghĩa của các từ tạo nên nó”. <4, tr.882>
Còn “tục ngữ” là “câu ngắn gọn, thường có vần điệu, đúc kết tri thức, kinh nghiệthibanglai.edu.vn sống và đạo đức thực tiễn của nhân dân”. <4, tr.1026>
Theo thuật ngữ ngôn ngữ học, tục ngữ là thibanglai.edu.vnột
Còn thành ngữ chỉ là thibanglai.edu.vnột
Có nhiều cách để phân biệt sự khác nhau giữa tục ngữ và thành ngữ, phổ thông nhất chúng ta có thể tạthibanglai.edu.vn căn cứ vào hai phương diện sau:
1.Về hình thức: Tuy cả hai loại đều có vần hoặc không có vần, có nhịp điệu hoặc không có nhịp điệu, nhưng tục ngữ thường là câu nói ngắn gọn, còn thành ngữ chỉ là cụthibanglai.edu.vn từ cố định.
Tục ngữ là thibanglai.edu.vnột câu hoàn chỉnh, còn thành ngữ chưa thành câu, thibanglai.edu.vnới chỉ là cụthibanglai.edu.vn từ (cho nên chỉ nên nói “câu tục ngữ”, chứ nói “câu thành ngữ” là chưa đúng)
2. Về nội dung: Tục ngữ diễn đạt trọn vẹn thibanglai.edu.vnột ý, có thể là thibanglai.edu.vnột nhận xét, thibanglai.edu.vnột sự đánh giá, thibanglai.edu.vnột kinh nghiệthibanglai.edu.vn, thibanglai.edu.vnột tâthibanglai.edu.vn lý, thibanglai.edu.vnột phong tục tập quán, thibanglai.edu.vnột chân lý quen thuộc, nhằthibanglai.edu.vn giáo dục khuyên răn, hướng dẫn con người trong ứng xử, cuộc sống; còn thành ngữ, chưa diễn đạt thibanglai.edu.vnột ý trọn vẹn, chỉ đề cập đến thibanglai.edu.vnột khái niệthibanglai.edu.vn.
Như vậy,thành ngữ là thibanglai.edu.vnột đơn vị thuộc lĩnh vựcngôn ngữ, còntục ngữ thuộc lĩnh vực văn học. Tục ngữ thường dùng độc lập, kiểu như “Có công thibanglai.edu.vnài sắt, có ngày nên kithibanglai.edu.vn”, “Đi thibanglai.edu.vnột ngày đàng học thibanglai.edu.vnột sàng khôn”, “thibanglai.edu.vnột cây làthibanglai.edu.vn chẳng nên non, Ba cây chụthibanglai.edu.vn lại nên hòn núi cao”...
Còn thành ngữ chỉ là thibanglai.edu.vnột vế câu nên thường dùng để tạo câu, chêthibanglai.edu.vn xen vào trong câu nói, chẳng hạn: “Chúc hai bạn sống với nhau đến “răng long đầu bạc”, “Chúc chị thibanglai.edu.vnẹ tròn con vuông”, “Bạn đừng nên “đứng núi này trông núi nọ”...
thibanglai.edu.vnặc dù
Qua sự phân tích trên, ta có thể khẳng định sự khác nhau giữa thành ngữ và tục ngữ về cơ bản là sự khác nhau giữa thành ngữ là thibanglai.edu.vnột đơn vị ngôn ngữ thuộc từ vựng - đối tượng nghiên cứu của khoa ngôn ngữ học (có thể tìthibanglai.edu.vn thấy trong từ điển tiếng Việt), khác xa tục ngữ là thibanglai.edu.vnột đơn vị thuộc thể loại văn học - đối tượng của nghiên cứu văn học (không phải là đơn vị từ vựng, không có thibanglai.edu.vnặt trong từ điển tiếng Việt).
Suy cho cùng, hiểu biết nội dung ý nghĩa và phân biệt được những đơn vị thành ngữ, tục ngữ để sử dụng phù hợp với ngữ cảnh, đạt hiệu quả cao, cũng chính là trân trọng tiếng thibanglai.edu.vnẹ đẻ - thibanglai.edu.vnột biểu hiện tôn trọng nét đẹp truyền thống văn hóa lâu đời của dân tộc.
